Thủ tục xuất khẩu cá tra: Căn cứ pháp lý, chính sách và quy trình chi tiết

Thủ tục xuất khẩu cá tra: Căn cứ pháp lý, chính sách và quy trình chi tiết

CÔNG TY TNHH GIAO NHẬN QUỐC TẾ HP LINK
📞 Hotline/Zalo: 0906 174 066
📧 Email: sales@hplink.com.vn
🌐 Website: dichvuhaiquanhaiphong.com

Xuất khẩu cá tra từ Việt Nam trong nhiều năm qua đã trở thành ngành hàng mũi nhọn, đóng góp hàng tỷ USD mỗi năm, giúp Việt Nam giữ vị trí quốc gia xuất khẩu cá tra số 1 thế giới. Tuy nhiên, để một lô hàng cá tra có thể đi ra thị trường quốc tế, doanh nghiệp cần nắm rõ thủ tục xuất khẩu, căn cứ pháp lý, hồ sơ cần thiết, cũng như chính sách của từng thị trường nhập khẩu.

Bài viết này do Công ty TNHH Giao nhận quốc tế HP LINK biên soạn nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện, chi tiết và chuẩn SEO về thủ tục xuất khẩu cá tra, giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro, tiết kiệm chi phí, và tối ưu thời gian giao hàng.

1. Tổng quan về ngành xuất khẩu cá tra Việt Nam

• Cá tra (Pangasius hypophthalmus) là loài cá da trơn đặc trưng của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
• Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu cá tra Việt Nam đạt khoảng 1,8 tỷ USD, với các thị trường lớn: Trung Quốc – Hong Kong (30%), Mỹ (20%), EU (15%), còn lại là Nam Mỹ, Trung Đông và các nước châu Á.
• Sản phẩm cá tra xuất khẩu đa dạng:
  • Cá tra phi lê đông lạnh (chiếm tỷ trọng cao nhất);
  • Cá tra tẩm bột, chế biến sẵn;
  • Cá tra giá trị gia tăng (surimi, xúc xích, đồ hộp).

Như vậy, cá tra không chỉ là sản phẩm nông nghiệp, mà còn là mặt hàng chiến lược quốc gia.

2. Căn cứ pháp lý và chính sách xuất khẩu cá tra

2.1 Nghị định 55/2017/NĐ-CP (hiện hành)

• Bãi bỏ các thủ tục phức tạp từ Nghị định 36/2014/NĐ-CP.
• Quy định cơ sở chế biến, xuất khẩu cá tra phải đáp ứng điều kiện:
  • Có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm;
  • Có hệ thống quản lý chất lượng (HACCP hoặc tương đương);
  • Có hợp đồng gia công, mua hàng từ cơ sở đủ điều kiện nếu không trực tiếp chế biến.
• Không còn yêu cầu doanh nghiệp phải đăng ký hợp đồng xuất khẩu với Hiệp hội cá tra.

2.2 Các văn bản liên quan

• Thông tư 30/2014/TT-BNNPTNT: Quy định về kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật thủy sản xuất khẩu.
• Nghị định 15/2018/NĐ-CP: Quy định về an toàn thực phẩm, công bố chất lượng sản phẩm.
• Luật Hải quan 2014 và Thông tư 39/2018/TT-BTC: Hướng dẫn thủ tục khai báo hải quan điện tử.
• Các quy định chuyên ngành theo từng thị trường nhập khẩu (USDA, EU Regulation, AQSIQ – Trung Quốc…).

3. Hồ sơ, chứng từ cần thiết khi xuất khẩu cá tra

Một bộ hồ sơ chuẩn bao gồm:

1. Tờ khai hải quan điện tử (theo Thông tư 39/2018/TT-BTC);
2. Hợp đồng thương mại (Sales Contract);
3. Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice);
4. Phiếu đóng gói (Packing List);
5. Vận đơn (Bill of Lading – B/L);
6. Giấy chứng nhận kiểm dịch động vật thủy sản do Cục Thú y cấp;
7. Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) – Form E, Form VJ, Form CPTPP… tùy thị trường;
8. Chứng nhận an toàn thực phẩm hoặc HACCP/ISO 22000 (nếu thị trường yêu cầu);
9. Giấy chứng nhận vệ sinh dịch tễ hoặc kiểm nghiệm vi sinh, hóa chất (đặc biệt cho EU, Mỹ).

4. Quy trình xuất khẩu cá tra chi tiết

Bước 1: Chuẩn bị nguồn nguyên liệu

• Cá tra nuôi phải được cấp mã nhận diện ao nuôi (11 chữ số).
• Nguồn cá phải được truy xuất rõ ràng theo chuỗi cung ứng an toàn thực phẩm.

Bước 2: Chế biến và kiểm tra chất lượng

• Cá được đưa vào nhà máy chế biến đạt chuẩn HACCP.
• Thực hiện kiểm nghiệm: cảm quan, hóa học (hàm lượng nước, phosphate), vi sinh (E.coli, Salmonella…), kim loại nặng.

Bước 3: Đăng ký kiểm dịch

• Doanh nghiệp nộp hồ sơ tại Cục Thú y vùng.
• Hồ sơ gồm: đơn đăng ký kiểm dịch, hợp đồng, hóa đơn, packing list, C/O (nếu có).
• Thời gian xử lý: 1–5 ngày làm việc.

Bước 4: Khai báo hải quan

• Doanh nghiệp khai báo trên Hệ thống VNACCS/VCIS.
• Hồ sơ hải quan gồm tờ khai điện tử + chứng từ đi kèm.
• Hải quan có thể phân luồng: xanh – vàng – đỏ để kiểm tra hồ sơ hoặc thực tế hàng.

Bước 5: Vận chuyển quốc tế

• Hàng hóa được bảo quản lạnh, thường xuất bằng container lạnh (reefer container).
• Đảm bảo nhiệt độ từ -18°C đến -20°C trong suốt quá trình vận chuyển.

Bước 6: Giao hàng và thanh toán

• Giao hàng tại cảng đích theo Incoterms (FOB, CIF…).
• Thanh toán bằng L/C, T/T hoặc D/P tùy thỏa thuận.

5. Thuế, mã HS và chính sách thị trường

5.1 Mã HS và thuế

• Cá tra đông lạnh phi lê: HS 0304.62.00
• Cá tra nguyên con đông lạnh: HS 0303.39.00
• Thuế xuất khẩu: 0% (theo Biểu thuế xuất khẩu hiện hành).

5.2 Yêu cầu các thị trường lớn

• Mỹ:
  • Phải đăng ký với FDA;
  • Áp dụng Farm Bill 2008 – giám sát bởi USDA;
  • Doanh nghiệp phải nằm trong danh sách được FSIS công nhận.
• EU:
  • Sản phẩm phải đáp ứng Regulation (EC) No 853/2004 về vệ sinh thực phẩm;
  • Phải được cấp mã EU Approval Number;
  • Kiểm soát chặt chẽ kháng sinh, kim loại nặng.
• Trung Quốc:
  • Doanh nghiệp phải được GACC (Tổng cục Hải quan Trung Quốc) phê duyệt;
  • Bắt buộc có chứng nhận HACCP hoặc GlobalGAP.
• Các thị trường khác (Nhật, Hàn, ASEAN):
  • Yêu cầu HACCP, kiểm tra vi sinh nghiêm ngặt.
  • Cần C/O để hưởng ưu đãi thuế quan từ các FTA.

6. Lưu ý thực tiễn cho doanh nghiệp xuất khẩu cá tra

1. Chủ động nguồn nguyên liệu:
   • Tốt nhất là sở hữu vùng nuôi có mã số ao nuôi;
   • Giảm phụ thuộc vào bên cung ứng.
2. Kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt:
   • Thị trường EU, Mỹ thường từ chối hàng do dư lượng kháng sinh.
   • Doanh nghiệp nên đầu tư phòng lab kiểm tra nội bộ.
3. Chuẩn bị hồ sơ song ngữ:
   • Hợp đồng, Invoice, Packing list bằng tiếng Anh để tránh tranh chấp.
4. Theo dõi chính sách chống bán phá giá:
   • Mỹ nhiều lần áp thuế chống bán phá giá (Anti-dumping duty) với cá tra Việt Nam.
   • Doanh nghiệp cần cập nhật thông tin kịp thời để tránh rủi ro tài chính.

7. Vai trò của HP LINK trong xuất khẩu cá tra

Là đơn vị chuyên nghiệp trong lĩnh vực giao nhận quốc tế – khai báo hải quan – logistics, HP LINK mang đến:

• Tư vấn pháp lý và chính sách: Giúp doanh nghiệp hiểu rõ quy định Nghị định 55/2017/NĐ-CP, tránh sai sót.
• Hỗ trợ hồ sơ hải quan: Soạn thảo, kiểm tra chứng từ, khai báo chính xác, giảm nguy cơ bị luồng đỏ.
• Dịch vụ kiểm dịch và chứng nhận: Hỗ trợ đăng ký kiểm dịch nhanh, xin C/O thuận lợi.
• Logistics trọn gói: Vận chuyển container lạnh, booking tàu biển, kiểm soát nhiệt độ.
• Tối ưu chi phí: Tận dụng mạng lưới đối tác, HP LINK giúp tiết kiệm từ 5–10% chi phí logistics.

8. Câu hỏi thường gặp (FAQ)

❓ Cá tra xuất khẩu có phải xin giấy phép riêng không?
👉 Không. Cá tra không thuộc danh mục hàng hóa xuất khẩu có điều kiện. Tuy nhiên, doanh nghiệp phải đáp ứng Nghị định 55/2017/NĐ-CP về cơ sở chế biến và an toàn thực phẩm.

❓ Thời gian làm thủ tục xuất khẩu cá tra mất bao lâu?
👉 Trung bình 3–7 ngày làm việc, bao gồm kiểm dịch (1–5 ngày) và thủ tục hải quan (1–2 ngày).

❓ Xuất khẩu cá tra sang Mỹ có cần đăng ký FDA không?
👉 Có. Doanh nghiệp và nhà máy chế biến phải đăng ký với FDA, đồng thời được USDA kiểm soát theo chương trình FSIS.

❓ Thị trường nào dễ xuất khẩu cá tra nhất?
👉 Trung Quốc và ASEAN thường dễ hơn về thủ tục, nhưng yêu cầu về chất lượng ngày càng siết chặt. Mỹ và EU phức tạp hơn nhưng giá trị cao hơn.

9. Kết luận

Xuất khẩu cá tra là lĩnh vực đầy tiềm năng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý và kỹ thuật. Doanh nghiệp cần nắm rõ quy trình, chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và tuân thủ các yêu cầu đặc thù của từng thị trường.

Với kinh nghiệm nhiều năm trong giao nhận quốc tế và thủ tục hải quan, HP LINK tự tin đồng hành cùng doanh nghiệp trong mọi lô hàng cá tra, từ kiểm dịch – khai báo – vận chuyển – giao nhận tận nơi.

CÔNG TY TNHH GIAO NHẬN QUỐC TẾ HP LINK
📞 Hotline/Zalo: 0906 174 066
📧 Email: sales@hplink.com.vn
🌐 Website: dichvuhaiquanhaiphong.com

👉 Hãy để HP LINK trở thành cầu nối quốc tế giúp sản phẩm cá tra Việt Nam vươn xa toàn cầu!